6ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

Αρχική σελίδα


Η Ιστοσελίδα αυτή είναι αναρτημένη και στον προηγούμενο Ιστότοπο του σχολείου μας. Εδώ, απλώς έχει επικαιροποιηθεί.

Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ: ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΣ

 

 

Τα κείμενα τα σχετικά με την πόλη της Κατερίνης είναι αποσπάσματα από έρευνες του Γιάννη Καζταρίδη, φιλολόγου, σημερινού Διευθυντή Β/θμιας Εκπ/σης Πιερίας (διετέλεσε και Προϊστάμενος στα Γενικά Αρχεία του Κράτους - Αρχεία Νομού Πιερίας). Τον ευχαριστούμε θερμά.

Εκτός από τα τακτικά άρθρα του στον τοπικό τύπο έχει γράψει και τα βιβλία:

  •  ΚΑΤΕΡΙΝΗ: Από τη μικρή κώμη στην πολύτροπη πόλη. Έκδοση Δήμου Κατερίνης, Κατερίνη, 2006.

  •  Η Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία. Η Πιερία των περιηγητών και των γεωγράφων. Εκδόσεις ΜΑΤΙ, Κατερίνη, 2002.

  •  Η Πιερία κατά την Τουρκοκρατία. Αντιστασιακά κινήματα και απελευθερωτικές προσπάθειες. Έκδοση Δήμου Λιτοχώρου, Κατερίνη, 2000.

  •  Η έξοδος των Ελλήνων του Καρς της Αρμενίας, Εκδόσεις Κυριακίδη, Θεσ/νίκη 1996.

  •  Καπιταλισμός και Θρησκεία. Εκδόσεις ΜΑΤΙ, Κατερίνη 1992.

  •  Εκλογικές αναμετρήσεις στην μεταπολεμική Ελλάδα (1946 - 1967). Εκδόσεις ΓΕΓΟΝΟΤΑ, Κατερίνη 1989.

  •  Ο Καρδινάλιος Βησσαρίων ο από Τραπεζούντος. Θεσ/νίκη 1987.

 

Τις εξαιρετικές παλιές φωτογραφίες της Κατερίνης μας έδωσε ο κ.  Σπυρίδης Νίκος, τον οποίο και ευχαριστούμε.

 

Η Κατερίνη κατά την Τουρκοκρατία

 Η Κατερίνη μετά την απελευθέρωση

 

 

 

  

                                  Η Μ. Αλεξάνδρου                                           Η πλατεία Ελευθερίας το 1937

 

1. Η ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19o ΚΑΙ 20o ΑΙΩΝΑ

Από τον Καζά Κατερίνης (19ο αιώνα) στο νόμο Καποδίστρια (1998)
 

«Στο λυκόφως του 20ου αιώνα και στο λυκαυγές του 21ου, λίγους μήνες πριν πραγματοποιηθεί η μεγάλη  απογραφή της δεκαετίας και η πρώτη του νέου αιώνα (αναμένεται να διενεργηθεί το Μάρτιο του 2001)[1] θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον, νομίζω, να εξετάσουμε την πορεία της πόλης μας κατά τους τελευταίους αιώνες, την πληθυσμιακή της εξέλιξη, τις διοικητικές μεταβολές και να δούμε πώς και γιατί αυτή η πόλη κατάφερε από μικρή να γίνει μεγάλη, πώς αυτό το άσημο τουρκοχώρι της Τουρκοκρατίας, σήμερα αναμετράται με τις μεγάλες πόλεις της χώρας μας και, τέλος, με ποια αισιοδοξία, προοπτική και με ποια δυναμική εισέρχεται στο νέο αιώνα και ποιον ρόλο ενδέχεται να ασκήσει μελλοντικά σε τοπικό, εθνικό και διεθνικό επίπεδο».


[1] Το κείμενο έχει γραφεί πριν το 2001.

Α. ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η γεωγραφική έκταση του σημερινού Νομού Πιερίας κατά την τουρκοκρατία στο διοικητικό σύστημα του Οθωμανικού κράτους αποτελούσε Καζά, με την επωνυμία Καζάς Κατερίνης. Ο Καζάς ΚατερΙνης αποτελούσε τμήμα του Σαντζακίου, δηλαδή του Νομού Θεσσαλονίκης το οποίο υπαγόταν σε μια ευρύτερη διοικητική διαίρεση, στο Βιλαέτι Θεσσαλονίκης. Το Σαντζάκι Θεσσαλονίκης ήταν .τό μεγαλύτερο από τα δυο άλλα Σαντζάκια, τα Δράμας και Σερρών. Το Βιλαέτι Θεσσαλονίκης, καταλάμβανε κυρίως το χώρο που ανήκει σήμερα στην Κεντρική Μακεδονία και ένα τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας, που τώρα υπάγεται στο κράτος των Σκοπίων. Τ ο Σαντζάκι Θεσσαλονίκης περιλάμβανε εκτός από τον Καζά Κατερίνης και άλλους δώδεκα Καζάδες.(βλ. πίνακα)

Πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά του Καζά Κατερίνης (αρχές 20ου αιώνα)

ΧΩΡΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
Αικατερίνη                   8. 000 ( 1ΟΟΟ μουσουλμάνοι)  
Κολινδρός              3.000 χ.ο  
Λιτόχωρο 5:500 χ.ο  
Πουρλιά (Πόροι)             200 χ.ο               τσιφλίκι
Παντελεήμων                          1.500 χ.ο κεφαλοχώρι

Σκοτίνα                     

 500 χ.ο κεφαλοχώρι
Λεπτοκαριά             1200 χ.ο κεφαλοχώρι
Βρωμερή (Καλλιθέα) 300 χ.ο τσιφλίκι
Κορυνός                     200 χ.ο. τσιφλίκι
Κίτρος 300 χ.ο                                      τσιφλίκι

Π. Νέα Σκόπελος (Σφενδάμη) 

700 χ.ο κεφαλοχώρι
Μακρύγιαλος         500 χ.ο κεφαλοχώρι
Π. Ελευθεροχώρι 50 χ.ο κεφαλοχώρι
Ν. Ελευθεροχώρι 500 χ.ο κεφαλοχώρι
Καταχάς 100 χ.ο τσιφλίκι

Λιμπάνοβο (Αιγίνιο).         

250 χ.ο
150 μουσουλμάνοι             
τσιφλίκι
Μυλοβός (Μεγάλη Γέφυρα) 200 χ.ο τσιφλίκι
Πρόδρομος 300 χ.ο τσιφλίκι
Βούλυστα ή  Βούλτιστα (Λιβάδι) 100 χ.ο.     τσιφλίκι
Καστανιά 130 χ.ο τσιφλίκι

Σκουτέρνα   (Ελατοχώρι)          

550 χ.ο τσιφλίκι
Δρυάνιστα (Μοσχοπόταμος) 1200 χ.ο κεφαλοχώρι  
Ρυάντανη (Ρυάκια) 300 χ.ο τσιφλίκι
Παλιονέστανη (Παλιόστανη) 250 χ.ο τσιφλίκι  
Ρητίνια (Ρητίνη) 1000 x.o  τσιφλίκι
Μεγ.Μηλιά 700 x.o                                  κεφαλοχώρι
Μόρνα (Σκοτεινά. Φωτεινά)  150 χ.ο κεφαλοχώρι

 Βροντούς                    

 550 χ.ο τσιφλίκι  
Ζιάζιακο (Λόφος) 700 χ.ο κεφαλοχώρι
Καλύβια Κουντ/τίσσης 
(Άγ. Σπυρίδωνας)
300 χ.ο τσιφλίκι
Κοντουργιώτισσα  450 χ.ο τσιφλίκι
Καρύτσα 900 χ.ο κεφαλοχώρι
Μαλαθριά (Δίον) 150 χ.ο τσιφλίκι
Σπη ή Στουπί (Ν.Έφεσος) 380 χ.ο τσιφλίκι

Κολοκούρι (Σβορώνος)           

150 χ.ο  τσιφλίκι
Κεραμίδι 250 χ.ο τσιφλίκι  
Αγιάννης 300 χ.ο τσιφλίκι

Χράνη                            

60 χ.ο τσιφλίκι  

Σημ. 1: Πριν την απελευθέρωση του 1912 και μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων (1908), οι Νεότουρκοι αγόρασαν κάποιες περιοχές στη Βόρεια Πιερία όπου και εγκατέστησαν πρόσφυγες από τη Θράκη (Τυρολόη, Μεσσήνη, Στράντζη; Σεράγιο) και Βουλγαρία.

Επίσης, στους παραπάνω οικισμούς, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα εγκαταστάθηκαν και κάτοικοι από το Καταφύγι Κοζάνης .

Σημ. 2: Στον παραπάνω πίνακα που περιλαμβάνει τους οικισμούς που απαρτίζουν τον Καζά Κατερίνης, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τους μικρούς οικισμούς που εντοπίσαμε στους στατιστικούς πίνακες του 1894-95. Οι επιπλέον αυτοί οι οικισμοί είναι οι εξής: Βουρλών – Μούρτζανης και Σιέλον .

 

ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙ ΝΗΣ

1806: 100 οικίες πηγή WiIliam Martin Leake
1810
: 140 Οικίες Εdward Daniel
1812: 300 οικίεςHenry Holland.
1880: 300 οικίες Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος
1880: 300 οικίες + 700 διαχειμαζόντες Βλαχολειβαδιώτες
 

Ε.Κ.Κ.Β Στατιστικοί Πίνακες του Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης
1900: 2070 χριστιανοί     600 μουσουλμάνοι
1914: 800 κάτοικοι (από τους οποίους οι 1000 μουσουλμάνοι) Παρθένιος Βαρδάκας

ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

1920 6540 κάτοικοι
1928    10.138 κάτοικοι
1940    16.938 κάτοικοι
1951     24.605 κάτοικοι
1961     28.046 κάτοικοι
1971     29.046 κάτοικοι
1981     38.404 κάτοικοι

1991    

42.381 κάτοικοι

2001

58.332 κάτοικοι

 

ΟΙ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ

1.χαμιδιέ 2.Σέφκιε 3.Μπάρα  4.Τσερκέζ 5. Κίρχανα 6.Αγίας Παρασκευής 7.Μουχαρέμ Πασά 8.Αγοράς 9.Αναλήψεως 10.lσλαλιέ 11. Βατάν (Μπατάνη) .

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

 Α. Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1918-1928

Η Κατερίνη μετά την απελευθέρωση (1912) συγκροτήθηκε σε Κοινότητα με Β.Δ. 28-6-1918, ΦΕΚ Α 152/1918. Οι συνοικισμοί που αρχικά απάρτισαν την Κοινότητα Κατερίνης ήταν:
 

Κατερίνη 6.540 πληθ. 1920 Κολοκούρι ( σημ. Σβορώνος 230 Κεραμίδι 242 Βρωμερή (σημ.Καλλιθέα) 390
Σπη (Στουπί σημ. Νέα 'Εφεσος) 332 Άγιος Ιωάννης 591 Χράνη 84 Μπατάνη (Σημ.Βατάν) 57

 Προσαρτήσεις: Μέχρι το 1928 στην Κοινότητα Kατερίνης, προσαρτήθηκαν οι παρακάτω συνοικισμοί:

-0 Συνοικ. Καλύβια Μπρατινίστης (σημ. Καλύβια χαράδρας, Εξοχή) που αποσπάστηκε από την Κοινότητα Κόκοβας (σημ.Πολυδένδρι) του Ν. Ημαθιας, Β.Δ. 8-5-1923, ΦΕΚ Α 135/1923

-0 Συν.Κούκος, που αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Κολινδρού Δ 11-4-1925, ΦΕΚ Α 97/1925.

-Επίσης στην Κοινότητα Κατερίνης προσαρτήθηκαν και οι νέοι οικισμοί που συγκροτήθηκαν εξαρχής από τους πρόσφυγες που κατέκλυσαν την Πιερία, μετά τη μικρασιατική καταστροφή {1922) και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών που προέβλεπε η ακολουθήσασα Συνθήκη της Λωζάνης ( 1923) : Αλώνια, Γανόχωρα (Τουργιά) , Σεβαστή.

'Ετσι, στην απογραφή του 1928 η Κοινότητα Κατερίνης εμφανίζεται με την παρακάτω σύνθεση συνοικισμών : 

Κατερίνη 10138 Άγιος Ιωάννης 834 Αλώνια(Σαλώνα) 248 Κούκος
Γανόχωρα (Τουργιά) 461 Καλύβια Μπρατινίστης (Καλύβια Χαράδρας, Εξοχή) 200. Κεραμίδι . 318
Κολοκούρι 521 Σεβαστή 565 Στουπί(Σπή) 1051 Χράνη 187

 

Η Κατερίνη Δήμος (1.929)

  Η Κοινότητα Κατερίνης αναγνωρίστηκε σε Δήμο Kατερίνης, Δ. 8-4-1929, ΦΕΚ Α 139/1929, αφού είχε συμπληρώσει τον απαιτούμενο από το νόμο πληθυσμό των 10.000 κατοίκων.

Αποσπάσεις: Πριν οκόμη η Κατερίνη γίνει δήμος, αποσπόστηκαν από την Κατερίνη οι παρακάτω συνοικισμοί:

-0 συνοικισμός , Βρωμερή (Καλλιθέα) και Βρωμερόσκαλα (Παραλία) μαζί με το νέο προσφυγικό συνοικισμό Περίσταση αποτελούν ξεχωριστή κοινότητα,την κοινότητα Περιστάσεως,Δ,16-6-1926,ΦΕΚ Α 217/1926

Προσαρτήσεις: Νέοι προσφυγικοί συνοικισμοί συγκροτούνται στη δεκαετία του 1920 και εντάσσονται διοικητικά στη δύναμη του Δήμου Κατερίνης.

Αυτοί είναι: Το Νέο Κεραμίδι, ο Αρωνάς, ο Άνω Άγιος Ιωάννης, (Τούμπα Αγιάννης) και ο Κάτω Αγιάννης. 'Ετσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1920 , με τις νέες αποσπάσεις και προσαρτήσεις , ο δήμος Κατερίνης απαρτίζεται από τους εξής συνοικισμούς:

Κατερίνη Άνω Άγιος Ιωάννης Αρωνάς Κάτω Άγιος Ιωάννης
Νέο Κεραμίδι Χράνη Κολοκούρι Κεραμίδι
Σπή Σεβαστή Αλώνια Κούκος
Γανόχωρα Καλύβια Μπρατινίστης    

Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1930-1940

Στη δεκαετία αυτή παρατηρείται τάση αυτονόμησης των γύρω απο την Κατερίνη συνοικισμών και θεσμοθέτηση νέων οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτή η διαδικασία θα συνεχιστεί  εντονότερη κατά τις επόμενες δεκαετίες .
Αποσπάσεις:
-0 Συνοικ. Στουπί αναγνωρίστηκε σε ιδίαν Κοινότητα το 1931
-0 Συνοικ. Σεβαστή αναγνωρίστηκε σε ιδίαν Κοινότητα το 1931
'Ετσι στην απογραφή του 1940 ο δήμος Κατερίνης εμφανίζεται με τους παρακατω συνοικισμους:
 

Κατερίνη 16.938 πληθ. Αγιος Ιωάννης 488 Αγιος Ιωάννης Οφφις (σημ.Νέα Τραnεζούvτα) 716
Αρωνάς 390 Άνω Αγιάννης (τούμπα Αγιάννης) 805 Αγιος Ιωάννης Προσφύγων  και Βουλγαρίας (νέος Πύργος) 360
Γανόχωρα 674 Καλύβια Χαράδρας 705 Κεραμίδι (Παλαιό) 459
Νέο Κεραμίδι 56 Κολοκούρι  644 Νεοκαισάρεια 569
Χράνη  440    

Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1940-1950 ΚΑΙ 1950-1960

Με την ίδια περίπου σύνθεση εμφανίζεται ο δήμος Κατερίνης στη δεκαετία του ' 40 . Δε σημειώνεται καμία διοικητική μεταβολή. Η Γερμανική Κατοχή, η αντίσταση,η ανυπαρξία κράτους και η επακολουθήσασα αδυσώπητη αδελφοκτόνα εμφύλια διαμάχη ανέστειλαν τη φυσική αύξηση του πληθυσμού και φυσικά κάθε διάθεση για διοικητικές εξελίξεις (αποσπάσεις. προσαρτήσεις κ.λ.π.)
'Οταν πια είχε λήξει ο εμφύλιος πόλεμος και διενεργήθηκε η απογραφή, του 1951, αποτυπώθηκαν στον αριθμό του πληθυσμού οι οδυνηρές συνέπειες του πολέμου .

Η απογραφή του 1951 έφερε τα εξής αποτελέσματα.στο δήμο Κατερίνης :

Κατερίνη 24.685 Νέα Τραπεζούντα (Αγιάννης Οφφις)  739 Άνω Άγιος Ιωάννης             841 Άγιος Ιωάννης(Νέος πύργος)   368
Αρωνάς  339 Γανόχωρα   650 Χράνη   385 Καλύβια Χαράδρας 623

Νέο Κεραμίδι    442

Νεοκαισάρεια 859 Κολοκούρι.   854 Παλαιό Κεραμίδι  517
Άγιος Ιωάννης   465      

Στα επόμενα χρόνια σημειώνονται οι εξής διοικητικές μεταβολές:

-0 Αγιάννης Οφφις αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα και μετονομάζεται σε Νέα Τραπεζούντα το 1951
-Τ ο Παλαιό Κεραμίδι αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα το 1951
-Ο Συνοικισμός
Kαλύβια Χαράδρας αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα το 1952
-0 Συνοικισμός Νεοκαισάρεια αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα το 1953 .
-0 Συνοικισμός Κολοκόύρι (Σβορώνος)  αναγνωρίζεται σε  ιδίαν κοινότητα το 1959.

 

Μπροστά στην εκκλησία της Αναλήψεως

Η ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ 1961

'Υστερα από τις διοίκητικές αλλαγές που σημειώθηκαν κατά την προηγούμενη δεκαετία {μόνον αποσπά.σεις, χωρίς νέες προσαρτήσεις) ο δήμος Κατερίνης εμφανίζεται ως εξής σύμφωνα με την απογραφή του 1961:              

Κατερίνη 28046 Άνω Αγιάννης 854
Αρωνάς 582 Γανόχωρα 613
Κάτω Αγιάννης 823 Νέο Κεραμίδι   544
Χράνη 373    

Στη δεκαετία αυτή ο δήμος Κατερίνης διοικητικά συρρικνώνεται ακόμη περισσότερο. Είναι η εποχή όπου ,καθε οικισμός αγωνίζεται απεγνωσμένα για τη συγκρότηση αυτοδύναμου και αυπόνομου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης.

'Ετσι,

-Ο συνοικισμός Γ ανόχωρα αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1961

-Ο συνοικισμός Αρωνάς. αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1963

-Ο συνοικισμός .Κάτω Άγιος Ιωάννης αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1965

-Ο συνοικισμός Άνω Άγιος Ιωάννης αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1968

 

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΕΡΗΜΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ

Στην απογραφή του 1971 αποτυπώνεται πολύ καθαρά η αναστολή της φυσιικής αύξησης του πληθυσμού που σημειώθηκε τα προηγούμενα χρόνια. Αυτή η αναστολή οφείλεται ολοκληρωτικά στο μεταναστευτικό ρεύμα προς τις χώρες της Δυτ.Ευρώπης. Η Κατερίνη και η Πιερία ήσαν από τις περιοχές που επλήγηκαν ιδιαίτερα. Το μεταναστευτικό ρεύμα ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του1960, κορυφώθηκε προς το τέλος της ίδιας δεκαετίας κι άρχισε να καλπάζει προς τα μέσα της επόμενηs δεκαετίας (1975). Επίσης, την. ίδια περίοδο, ο δήμος Κατερίνης χάνει πολλούς συνοικισμούς και εμφανίζεται σχεδόν μόνον μέ την Κατερίνη.

Απογραφή 1971

Κατερίνη Νέο Κεραμίδι Χράνη
28808 317 211

Απογραφή 1981

Κατερίνη Νέο Κεραμίδι Ολυμπιακή Ακτή Χράνη Ανδρομάχη
38016 361 27 382 697

  Απογραφή 1991

Κατερίνη Ανδρομάχη Νέα Χράνη Νέο Κεραμίδι Ολυμπιακή Ακτή
43613 833 369 359 107

Απογραφή 2001

Κατερίνη Ανδρομάχη Νέα Χράνη Νέο Κεραμίδι Ολυμπιακή Ακτή
58.332    962 420 426 391

 


Επιστροφή στην αρχή της σελίδας                Αρχική σελίδα