Η Ιστοσελίδα αυτή είναι αναρτημένη και στον προηγούμενο Ιστότοπο του σχολείου μας. Εδώ, απλώς έχει επικαιροποιηθεί.
Η ΠΟΛΗ ΜΑΣ: ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΜΑΣ |
Τα κείμενα τα σχετικά με την πόλη της Κατερίνης είναι αποσπάσματα από έρευνες του Γιάννη Καζταρίδη, φιλολόγου, σημερινού Διευθυντή Β/θμιας Εκπ/σης Πιερίας (διετέλεσε και Προϊστάμενος στα Γενικά Αρχεία του Κράτους - Αρχεία Νομού Πιερίας). Τον ευχαριστούμε θερμά. Εκτός από τα τακτικά άρθρα του στον τοπικό τύπο έχει γράψει και τα βιβλία:
Τις εξαιρετικές παλιές φωτογραφίες της Κατερίνης μας έδωσε ο κ. Σπυρίδης Νίκος, τον οποίο και ευχαριστούμε.
|
||
|
Η Μ. Αλεξάνδρου Η πλατεία Ελευθερίας το 1937 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1. Η ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19o ΚΑΙ 20o ΑΙΩΝΑ Από τον Καζά
Κατερίνης (19ο αιώνα) στο νόμο Καποδίστρια (1998) «Στο λυκόφως του 20ου αιώνα και στο λυκαυγές του 21ου, λίγους μήνες πριν πραγματοποιηθεί η μεγάλη απογραφή της δεκαετίας και η πρώτη του νέου αιώνα (αναμένεται να διενεργηθεί το Μάρτιο του 2001)[1] θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον, νομίζω, να εξετάσουμε την πορεία της πόλης μας κατά τους τελευταίους αιώνες, την πληθυσμιακή της εξέλιξη, τις διοικητικές μεταβολές και να δούμε πώς και γιατί αυτή η πόλη κατάφερε από μικρή να γίνει μεγάλη, πώς αυτό το άσημο τουρκοχώρι της Τουρκοκρατίας, σήμερα αναμετράται με τις μεγάλες πόλεις της χώρας μας και, τέλος, με ποια αισιοδοξία, προοπτική και με ποια δυναμική εισέρχεται στο νέο αιώνα και ποιον ρόλο ενδέχεται να ασκήσει μελλοντικά σε τοπικό, εθνικό και διεθνικό επίπεδο». [1] Το κείμενο έχει γραφεί πριν το 2001. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Α. ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΗ γεωγραφική έκταση του σημερινού Νομού Πιερίας κατά την τουρκοκρατία στο διοικητικό σύστημα του Οθωμανικού κράτους αποτελούσε Καζά, με την επωνυμία Καζάς Κατερίνης. Ο Καζάς ΚατερΙνης αποτελούσε τμήμα του Σαντζακίου, δηλαδή του Νομού Θεσσαλονίκης το οποίο υπαγόταν σε μια ευρύτερη διοικητική διαίρεση, στο Βιλαέτι Θεσσαλονίκης. Το Σαντζάκι Θεσσαλονίκης ήταν .τό μεγαλύτερο από τα δυο άλλα Σαντζάκια, τα Δράμας και Σερρών. Το Βιλαέτι Θεσσαλονίκης, καταλάμβανε κυρίως το χώρο που ανήκει σήμερα στην Κεντρική Μακεδονία και ένα τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας, που τώρα υπάγεται στο κράτος των Σκοπίων. Τ ο Σαντζάκι Θεσσαλονίκης περιλάμβανε εκτός από τον Καζά Κατερίνης και άλλους δώδεκα Καζάδες.(βλ. πίνακα) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά του Καζά Κατερίνης (αρχές 20ου αιώνα) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Σημ. 1: Πριν την απελευθέρωση του 1912 και μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων (1908), οι Νεότουρκοι αγόρασαν κάποιες περιοχές στη Βόρεια Πιερία όπου και εγκατέστησαν πρόσφυγες από τη Θράκη (Τυρολόη, Μεσσήνη, Στράντζη; Σεράγιο) και Βουλγαρία. Επίσης, στους παραπάνω οικισμούς, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα εγκαταστάθηκαν και κάτοικοι από το Καταφύγι Κοζάνης . Σημ. 2: Στον παραπάνω πίνακα που περιλαμβάνει τους οικισμούς που απαρτίζουν τον Καζά Κατερίνης, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και τους μικρούς οικισμούς που εντοπίσαμε στους στατιστικούς πίνακες του 1894-95. Οι επιπλέον αυτοί οι οικισμοί είναι οι εξής: Βουρλών – Μούρτζανης και Σιέλον .
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ΕΞΕΛΙΞΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙ ΝΗΣ |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1806:
100 οικίες πηγή
WiIliam Martin Leake
Ε.Κ.Κ.Β Στατιστικοί Πίνακες του Ελληνικού Προξενείου Θεσσαλονίκης ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΑΠΟΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ΟΙ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1.χαμιδιέ 2.Σέφκιε 3.Μπάρα 4.Τσερκέζ 5. Κίρχανα 6.Αγίας Παρασκευής 7.Μουχαρέμ Πασά 8.Αγοράς 9.Αναλήψεως 10.lσλαλιέ 11. Βατάν (Μπατάνη) . |
Α. Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1918-1928
Η Κατερίνη μετά την
απελευθέρωση (1912) συγκροτήθηκε σε Κοινότητα με Β.Δ. 28-6-1918, ΦΕΚ Α 152/1918.
Οι συνοικισμοί που αρχικά απάρτισαν την Κοινότητα
Κατερίνης ήταν:
Κατερίνη 6.540 πληθ. 1920 | Κολοκούρι ( σημ. Σβορώνος 230 | Κεραμίδι 242 | Βρωμερή (σημ.Καλλιθέα) 390 |
Σπη (Στουπί σημ. Νέα 'Εφεσος) 332 | Άγιος Ιωάννης 591 | Χράνη 84 | Μπατάνη (Σημ.Βατάν) 57 |
Προσαρτήσεις: Μέχρι το 1928 στην Κοινότητα Kατερίνης, προσαρτήθηκαν οι παρακάτω συνοικισμοί:
-0 Συνοικ. Καλύβια Μπρατινίστης (σημ. Καλύβια χαράδρας, Εξοχή) που αποσπάστηκε από την Κοινότητα Κόκοβας (σημ.Πολυδένδρι) του Ν. Ημαθιας, Β.Δ. 8-5-1923, ΦΕΚ Α 135/1923
-0 Συν.Κούκος, που αποσπάσθηκε από την Κοινότητα Κολινδρού Δ 11-4-1925, ΦΕΚ Α 97/1925.
-Επίσης στην Κοινότητα Κατερίνης προσαρτήθηκαν και οι νέοι οικισμοί που συγκροτήθηκαν εξαρχής από τους πρόσφυγες που κατέκλυσαν την Πιερία, μετά τη μικρασιατική καταστροφή {1922) και την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών που προέβλεπε η ακολουθήσασα Συνθήκη της Λωζάνης ( 1923) : Αλώνια, Γανόχωρα (Τουργιά) , Σεβαστή.
'Ετσι, στην απογραφή του 1928 η Κοινότητα Κατερίνης εμφανίζεται με την παρακάτω σύνθεση συνοικισμών :
Κατερίνη 10138 | Άγιος Ιωάννης 834 | Αλώνια(Σαλώνα) 248 | Κούκος |
Γανόχωρα (Τουργιά) 461 | Καλύβια Μπρατινίστης | (Καλύβια Χαράδρας, Εξοχή) 200. | Κεραμίδι . 318 |
Κολοκούρι 521 | Σεβαστή 565 | Στουπί(Σπή) 1051 | Χράνη 187 |
Η Κατερίνη Δήμος (1.929)
Η Κοινότητα Κατερίνης αναγνωρίστηκε σε Δήμο Kατερίνης, Δ. 8-4-1929, ΦΕΚ Α 139/1929, αφού είχε συμπληρώσει τον απαιτούμενο από το νόμο πληθυσμό των 10.000 κατοίκων.
Αποσπάσεις: Πριν οκόμη η Κατερίνη γίνει δήμος, αποσπόστηκαν από την Κατερίνη οι παρακάτω συνοικισμοί:
-0 συνοικισμός , Βρωμερή (Καλλιθέα) και Βρωμερόσκαλα (Παραλία) μαζί με το νέο προσφυγικό συνοικισμό Περίσταση αποτελούν ξεχωριστή κοινότητα,την κοινότητα Περιστάσεως,Δ,16-6-1926,ΦΕΚ Α 217/1926
Προσαρτήσεις: Νέοι προσφυγικοί συνοικισμοί συγκροτούνται στη δεκαετία του 1920 και εντάσσονται διοικητικά στη δύναμη του Δήμου Κατερίνης.
Αυτοί είναι: Το Νέο Κεραμίδι, ο Αρωνάς, ο Άνω Άγιος Ιωάννης, (Τούμπα Αγιάννης) και ο Κάτω Αγιάννης. 'Ετσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1920 , με τις νέες αποσπάσεις και προσαρτήσεις , ο δήμος Κατερίνης απαρτίζεται από τους εξής συνοικισμούς:
Κατερίνη | Άνω Άγιος Ιωάννης | Αρωνάς | Κάτω Άγιος Ιωάννης |
Νέο Κεραμίδι | Χράνη | Κολοκούρι | Κεραμίδι |
Σπή | Σεβαστή | Αλώνια | Κούκος |
Γανόχωρα | Καλύβια Μπρατινίστης |
Στη δεκαετία αυτή
παρατηρείται τάση αυτονόμησης των γύρω απο την Κατερίνη συνοικισμών και
θεσμοθέτηση νέων οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτή η διαδικασία θα
συνεχιστεί εντονότερη κατά τις επόμενες δεκαετίες .
Αποσπάσεις:
-0 Συνοικ. Στουπί αναγνωρίστηκε σε ιδίαν Κοινότητα το 1931
-0 Συνοικ. Σεβαστή αναγνωρίστηκε σε ιδίαν Κοινότητα το 1931
'Ετσι στην απογραφή του 1940 ο δήμος Κατερίνης εμφανίζεται με τους παρακατω
συνοικισμους:
Κατερίνη 16.938 πληθ. | Αγιος Ιωάννης 488 | Αγιος Ιωάννης Οφφις (σημ.Νέα Τραnεζούvτα) 716 |
Αρωνάς 390 | Άνω Αγιάννης (τούμπα Αγιάννης) 805 | Αγιος Ιωάννης Προσφύγων και Βουλγαρίας (νέος Πύργος) 360 |
Γανόχωρα 674 | Καλύβια Χαράδρας 705 | Κεραμίδι (Παλαιό) 459 |
Νέο Κεραμίδι 56 | Κολοκούρι 644 | Νεοκαισάρεια 569 |
Χράνη 440 |
Με την ίδια περίπου
σύνθεση εμφανίζεται ο δήμος Κατερίνης στη δεκαετία του ' 40 . Δε σημειώνεται
καμία διοικητική μεταβολή. Η Γερμανική Κατοχή, η αντίσταση,η ανυπαρξία κράτους
και η επακολουθήσασα αδυσώπητη αδελφοκτόνα εμφύλια διαμάχη ανέστειλαν τη φυσική
αύξηση του πληθυσμού και φυσικά κάθε διάθεση για διοικητικές εξελίξεις (αποσπάσεις.
προσαρτήσεις κ.λ.π.)
'Οταν πια είχε λήξει ο εμφύλιος πόλεμος και διενεργήθηκε η απογραφή, του 1951,
αποτυπώθηκαν στον αριθμό του πληθυσμού οι οδυνηρές συνέπειες του πολέμου .
Η απογραφή του 1951 έφερε τα εξής αποτελέσματα.στο δήμο Κατερίνης :
Κατερίνη 24.685 | Νέα Τραπεζούντα (Αγιάννης Οφφις) 739 | Άνω Άγιος Ιωάννης 841 | Άγιος Ιωάννης(Νέος πύργος) 368 |
Αρωνάς 339 | Γανόχωρα 650 | Χράνη 385 | Καλύβια Χαράδρας 623 |
Νέο Κεραμίδι 442 |
Νεοκαισάρεια 859 | Κολοκούρι. 854 | Παλαιό Κεραμίδι 517 |
Άγιος Ιωάννης 465 |
Στα επόμενα χρόνια σημειώνονται οι εξής διοικητικές μεταβολές:
-0 Αγιάννης Οφφις
αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα και μετονομάζεται σε Νέα Τραπεζούντα το 1951
-Τ ο Παλαιό Κεραμίδι αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα το 1951
-Ο Συνοικισμός Kαλύβια
Χαράδρας αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα το 1952
-0 Συνοικισμός Νεοκαισάρεια αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα το 1953 .
-0 Συνοικισμός Κολοκόύρι (Σβορώνος) αναγνωρίζεται σε ιδίαν κοινότητα το 1959.
Μπροστά στην εκκλησία της Αναλήψεως
'Υστερα από τις διοίκητικές αλλαγές που σημειώθηκαν κατά την προηγούμενη δεκαετία {μόνον αποσπά.σεις, χωρίς νέες προσαρτήσεις) ο δήμος Κατερίνης εμφανίζεται ως εξής σύμφωνα με την απογραφή του 1961:
Κατερίνη | 28046 | Άνω Αγιάννης | 854 |
Αρωνάς | 582 | Γανόχωρα | 613 |
Κάτω Αγιάννης | 823 | Νέο Κεραμίδι | 544 |
Χράνη | 373 |
Στη δεκαετία αυτή ο δήμος Κατερίνης διοικητικά συρρικνώνεται ακόμη περισσότερο. Είναι η εποχή όπου ,καθε οικισμός αγωνίζεται απεγνωσμένα για τη συγκρότηση αυτοδύναμου και αυπόνομου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης.
'Ετσι,
-Ο συνοικισμός Γ ανόχωρα αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1961
-Ο συνοικισμός Αρωνάς. αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1963
-Ο συνοικισμός .Κάτω Άγιος Ιωάννης αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1965
-Ο συνοικισμός Άνω Άγιος Ιωάννης αναγνωρίζεται σε ίδια κοινότητα το 1968
Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΕΡΗΜΩΝΕΙ ΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ
Στην απογραφή του 1971 αποτυπώνεται πολύ καθαρά η αναστολή της φυσιικής αύξησης του πληθυσμού που σημειώθηκε τα προηγούμενα χρόνια. Αυτή η αναστολή οφείλεται ολοκληρωτικά στο μεταναστευτικό ρεύμα προς τις χώρες της Δυτ.Ευρώπης. Η Κατερίνη και η Πιερία ήσαν από τις περιοχές που επλήγηκαν ιδιαίτερα. Το μεταναστευτικό ρεύμα ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του1960, κορυφώθηκε προς το τέλος της ίδιας δεκαετίας κι άρχισε να καλπάζει προς τα μέσα της επόμενηs δεκαετίας (1975). Επίσης, την. ίδια περίοδο, ο δήμος Κατερίνης χάνει πολλούς συνοικισμούς και εμφανίζεται σχεδόν μόνον μέ την Κατερίνη.
Απογραφή 1971
Κατερίνη | Νέο Κεραμίδι | Χράνη |
28808 | 317 | 211 |
Απογραφή 1981
Κατερίνη | Νέο Κεραμίδι | Ολυμπιακή Ακτή | Χράνη | Ανδρομάχη |
38016 | 361 | 27 | 382 | 697 |
Απογραφή 1991
Κατερίνη | Ανδρομάχη | Νέα Χράνη | Νέο Κεραμίδι | Ολυμπιακή Ακτή |
43613 | 833 | 369 | 359 | 107 |
Απογραφή 2001
Κατερίνη | Ανδρομάχη | Νέα Χράνη | Νέο Κεραμίδι | Ολυμπιακή Ακτή |
58.332 | 962 | 420 | 426 | 391 |